Stent, zwany również protezą naczyniową, to specjalna platforma, która rozszerza zmienione chorobowo naczynia krwionośne. Proteza taka ma postać niewielkiej rurki, wykonanej najczęściej ze stali lub stopu kobaltowo-chromowego. Rurkę tę wszczepia się do zwężonego wskutek miażdżycy naczynia krwionośnego za pomocą cewnika balonikowego od naczynia obwodowego do tętnicy wieńcowej, w której nastąpiło zaburzenie przepływu krwi. Zaburzenie takie polega na częściowym bądź całkowitym zablokowaniu naczynia przez jego zwężenie lub skrzep, co skutkuje ostrym albo przewlekłym niedokrwieniem mięśnia sercowego. Objawem tego stanu jest ból zamostkowy nasilający się pod wpływem wysiłku fizycznego, stresu lub nawet zjedzenia obfitszego posiłku. Dzięki założeniu stentu prawidłowy przepływ krwi zostaje przywrócony i utrzymany. Stentowanie to obecnie najpowszechniejsza i najczęściej zalecana metoda leczenia choroby niedokrwiennej serca, której popularność rośnie z roku na rok i nie dzieje się tak bez przyczyny.
Czym są stenty? Jakie są rodzaje stentów?
Wyróżnić można trzy podstawowe rodzaje stentów, mianowicie:
- stenty klasyczne metalowe BMS (ang. Bare Metal Stent), czyli stentgrafty metalowe, zrobione ze stopu z obecnością chromu oraz kobaltu, przed ich implantacją zwężone naczynie poszerza się stosując balonikowanie serca;
- stenty zawierające leki DES (ang. Drug Eluting Stent), czyli stenty naczyniowe uwalniające miejscowo leki działające przeciwmiażdżycowo sirolimus czy ewerolimus;
- stenty bioresorbowalne BVS (ang. Bioresorbable Vascular Stent), czyli stenty samowchłanialne, biodegradowalne, które zazwyczaj samoczynnie rozpuszczają się w ciągu dwóch lat.
Na wybór stentu wpływ mają zebrane przez Waszego lekarza dane i skonfrontowanie z nimi różnych czynników. Chodzi tu m.in. o wskazania kliniczne, istnienie chorób współistniejących czy też ryzyko krwawienia. Wybór taki dokonywany jest także w oparciu o zalecenia Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, przy czym najczęściej stosowane są obecnie stenty DES, a stenty BVS obecnie są w fazie badań klinicznych.
- Alkohol a serce – jaki ma wpływ?
- Choresterol – normy, rodzaje, wpływ na organizm
- Jak obniżyć ciśnienie? Szybko, w domu, bez leków
Jakie są główne wskazania do wszczepienia stentów w sercu?
Stenty najszersze zastosowanie mają w dziedzinie kardiologii. Wszczepienie stentów zalecane jest w dwóch głównych przypadkach. Mam tu na myśli kolejno:
- chorobę wieńcową kiedy stosowanie leków uniemożliwia kontrolowanie objawów (stenty zakładane są do zwężonych naczyń krwionośnych serca);
- zawał serca (angioplastyka z wszczepieniem stentu jest leczeniem w nagłych wypadkach zaburzonego przepływu krwi przez serce).
Poza zastosowaniem w kardiologii, stenty wykorzystuje się również w leczeniu układu oddechowego, pokarmowego i moczowego (mam tu na myśli stenty w tchawicy, w cewce moczowej, moczowodach, w przełyku i przewodach żółciowych). Reasumując, stenty umieszcza się w naczyniach lub narządach, w których nastąpiło zwężenie światła i upośledzenia ich funkcjonowania. Dzięki wszczepieniu stentów polepsza się stan zdrowia pacjenta, a w niektórych przypadkach ratowane jest nawet jego życie.
Stenty po zawale – angioplastyka (PTCA, PCI)
Angioplastyka wieńcowa (PTCA), zwana również koronaroplastyką lub angioplastyką tętnic wieńcowych, to inwazyjny zabieg, który polega na poszerzeniu zwężonej lub też udrożnieniu całkowicie zamkniętej tętnicy wieńcowej bez potrzeby otwierania klatki piersiowej. Zabieg ten z reguły przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym okolicy nakłucia tętnicy. Przezskórne interwencje wieńcowe (PCI) to zabiegi kardiologii interwencyjnej, stanowiące metody leczenia choroby wieńcowej mające na celu poprawę ukrwienia mięśnia sercowego u chorego cierpiącego na chorobę wieńcową.
Choroba wieńcowa, inaczej choroba niedokrwienna serca, może mieć postać stopniowego lub nagłego zamykania światła naczynia wieńcowego. Jeśli chodzi o przewlekłe, stopniowe zamykanie naczynia krwionośnego przez blaszkę miażdżycową, to w jego przypadku występują objawy dławicy piersiowej stabilnej, czyli ból w klatce piersiowej, wiążący się z niedostarczaniem do serca ilości tlenu właściwej do prawidłowego jego funkcjonowania. Do rozpoznania stabilnej dławicy piersiowej dochodzi wtedy, gdy wspomniane wcześniej objawy nie uległy nasileniu na przestrzeni dwóch ostatnich miesięcy.
Inaczej dzieje się w wypadku ostrego zespołu wieńcowego, czyli nagłego pęknięcia blaszki miażdżycowej w krążeniu wieńcowym, skutkiem czego są objawy zawału mięśnia sercowego takie jak ostry ból zamostkowy, potliwość, duszność i uczucie silnego lęku. W takiej sytuacji podczas przygotowania pacjenta do angioplastyki tętnic wieńcowych natychmiastowo podaje się aspirynę, która zahamuje wytworzenie się czopu płytkowego w sercu. Podsumowując, angioplastykę stosuje się u pacjentów ze stabilną chorobą wieńcową, kiedy zostały wyczerpane inne metody leczenia zachowawczego, a także u chorych z zawałem mięśnia sercowego oraz w przypadku nasilenia dolegliwości wieńcowych.
Jak przygotować się do wszczepienia stentów?
W trakcie kwalifikacji do zabiegu wszczepienia stentów czekać Was będzie szereg badań takich jak np. echo serca, holter EKG, badania krwi czy holter ciśnieniowy. Jako pacjenci powinniście poinformować swojego lekarza o tym, jakie przyjmujecie leki, czy jesteście uczuleni na jakieś substancje, np. na środki stosowane do znieczulenia miejscowego, a także udzielić informacji na temat przebytych wcześniej zabiegów. Niepoinformowanie o uczuleniu na środki znieczulające skutkować może – przy ich zastosowaniu – zaburzeniami oddychania i krążenia, a nawet wstrząsem anafilaktycznym, choć na szczęście dzieje się to ekstremalnie rzadko. Poza tym należy poinformować lekarza o problemach z krzepliwością krwi, ciąży, karmieniu dziecka lub o planowanym innym zabiegu operacyjnym. W oparciu o te informacje lekarz, w razie konieczności, podejmie decyzję o zmianie leków.
Bezpośrednio przed zabiegiem wszczepienia stentu lekarz wykonuje znieczulenie miejscowe nasiękowe. Polega ono na nakłuciu skóry w miejscu, w którym ma później nastąpić wkłucie do tętnicy. Najczęściej dotyczy to tętnicy promieniowej nad nadgarstkiem, choć wykorzystuje się także dostęp przez tętnice udową w pachwinie, albo rzadziej tętnicę ramienną. Podczas podawania znieczulenia możecie odczuwać niewielki ból, a także lekkie rozpieranie, które jest normalnym skutkiem podania środka znieczulającego.
Jak wygląda zabieg wszczepienia stentów?
Sam zabieg wszczepienia stentu trwa około 30 minut. Podzielić można na dwa etapy. Pierwszy z nich to wprowadzenie cewnika mającego na swoim zakończeniu balonik, na którym umieszczony jest stent. Cewnik wprowadzony zostaje poprzez niewielkie nakłucie tętnicy ramiennej, promieniowej bądź biodrowej. Po wprowadzeniu stentu w docelowe miejsce w tętnicy, balonik rozpręża się, a do jego wnętrza, w zależności od wcześniejszej decyzji lekarza, trafia powietrze lub płyn izotoniczny.
Drugi etap zabiegu stentowania polega natomiast na usunięciu cewnika i pozostawieniu w chorobowo zmienionym miejscu samego stentu. Efektem tego jest zgniecenie uniemożliwiającej właściwy przepływ krwi blaszki miażdżycowej, a więc udrożnienie zablokowanego naczynia lub zniknięcie jego zwężenia. W tym miejscu pragnę też Was uspokoić, że zakładanie stentu nie jest bardzo bolesne, może jedynie wiązać się z nieznacznym dyskomfortem.
Postępowanie z pacjentem po zabiegu wszczepienia stentu
Po zakończeniu zabiegu wszczepienia stentu pacjent powinien przebywać w pozycji leżącej lub siedzącej i przez kilka godzin nie może przyjmować żadnych płynów ani pokarmów. To zalecenie związane z płynami i pokarmami wynika stąd, że czasem po zastosowaniu kontrastu i przyjęciu pokarmu pojawiają się nudności i wymioty. Przez cały ten czas chory znajduje się w szpitalnej sali pooperacyjnej, gdzie jest stale obserwowany i monitorowany przez lekarzy oraz pielęgniarki. Decyzję o uruchomieniu pacjenta zawsze podejmuje lekarz prowadzący i jeśli sam zabieg nie był skomplikowany to w zasadzie pacjent może poruszać się bezpośrednio po jego zakończeniu. . Jeśli nie ma powikłań lub tez konieczności wykonania dodatkowych badań, może on opuścić oddział już następnego dnia po przebytym zabiegu. Zazwyczaj otrzymuje też zwolnienie lekarskie na 7 dni i po upływie tego czasu, przy braku pojawienia się niepokojących objawów, może on wrócić do pracy.
Stenty – powikłania i ryzyko, restenoza
Wielu z Was zastanawia się, jakie są powikłania wszczepienia stentu. Oczywiście Wasze obawy są całkowicie naturalne. Od razu jednak chcę zaznaczyć, że wszczepienie stentów, które czeka Was lub bliską Wam osobę, uznawane jest za minimalnie inwazyjną formę leczenia. Jeśli chodzi o ryzyko powikłań, w ocenie specjalistów u większości pacjentów jest ono niskie. Wyższe ryzyko powikłań pojawia się w okolicznościach, gdy zabieg wszczepienia stentów przeprowadzany jest w nagłym przypadku lub kiedy zablokowane zostało więcej niż jedno naczynie. Do komplikacji po zabiegu dojść może także u pacjentów będących w zaawansowanym wieku lub cierpiących na choroby nerek.
Powikłania związane z wprowadzeniem stentów można podzielić na kilka kategorii. Te związane z samym zabiegiem to powikłania miejscowe (czyli problemy jakie pojawiają się w miejscu dostępu do naczynia) oraz powikłania systemowe. Do pierwszych należy pojawienie się siniaka w miejscu założenia wenflonu przez który wprowadzany jest stent i to jest w zasadzie wpisane w przebieg zabiegu – taki siniak ustępuje w ciągu kilku dni. rzadziej może pojawić się siniak, czyli krwiak obejmujący całe przedramię – wówczas wystarczą okłady z lodu i miejscowe środki przeciwzapalne, aby poradzić sobie ze związanymi z tym dolegliwościami. W kilku procentach przypadków dochodzi do zamknięcia się tętnicy promieniowej ręki po zabiegu przy czy jest ono bezobjawowe w zdecydowanej większości przypadków bądź wiąże się z łagodnymi objawami takimi jak przejściowy łagodny ból przedramienia. Bardzo rzadko dochodzi do pęknięcia tętnicy promieniowej i wylewu krwi do tkanki przedramienia, co wymaga już interwencji chirurgicznej. Jeśli chodzi o działania uboczne systemowe to to, które związane są z zastosowaniem kontrastu (np. bóle głowy, przejściowe zaburzenia widzenia) albo niewydolność nerek. Dlatego też pacjent przed planowym zabiegiem powinien być nawodniony i znana ma być funkcja nerek czyli poziom kreatyniny. Im wyższy poziom kreatyniny tym wyższe ryzyko przejściowego uszkodzenia funkcji nerek. Specjalne skale pozwalają nam oszacować ryzyko wystąpienia uszkodzenia nerek o czym informujemy pacjentów.
Rzadko też pojawiają się takie działania uboczne, które wynikają z jego działania uczulającego jak swędząca wysypka na skórze, drapanie w gardle czy duszność. W tym przypadku pomagają podane doraźnie leki przeciwhistaminowe i sterydy. Jeśli chodzi o działania uboczne związane już z samym umieszczeniem stentu w naczyniu może dojść do tzw. okołozabiegowego zawału mięśnia sercowego, kiedy tętnicy nie uda się otworzyć o dojdzie do jej zamknięcia lub zamknięcia mniejszego naczynia, tzw. bocznej gałęzi, która odchodzi w miejscu reperowanego naczynia. W grę wchodzą także takie powikłania jak pęknięcia tętnicy i wylanie krwi do worka osierdziowego z tzw. tamponadą serca oraz różne powikłania mechaniczne jak np. niepełne rozprężenie stentu w bardzo uwapniałej tętnicy czy pęknięcie balonu w trakcie poszerzania zmiany i pozostawienie w naczyniu resztki pękniętego balonu.
Skutki uboczne po stentach
Scenariuszy różnych komplikacji mechanicznych jest bardzo dużo, ale są one naprawdę rzadkie, potrafimy sobie z nimi radzić i generalnie jest tak, że korzyści wynikające z zabiegu zdecydowanie przeważają nad ryzykiem związanym z jego przeprowadzeniem. Odległym powikłaniem zabiegu z jakim należy się liczyć jest restenoza, czyli nawrót zwężenia w stentowanej tętnicy. Mechanizmy tego zjawiska są złożone, ale dzięki postępowaniu technologicznemu (właśnie stenty powlekane lekami o coraz cieńszych elementach konstrukcyjnych, leki, narzędzia pozwalające nam na optymalne rozprężenie stentu) ryzyko to maleje. Choć pewne choroby jak cukrzyca mogą zwiększać ryzyko wystąpienia restenozy, jeśli do niej dojdzie możemy wykonać zabieg jej poszerzenia balonem powlekanym lekiem, wprowadzić kolejny stent, a jeśli te możliwości się wyczerpią, pozostaje opcja zabiegu kardiochirurgicznego.
Życie po założeniu stentów
Zapewne zastanawiacie się, jak będzie wyglądać Wasze życie po założeniu stentów. Oczywiście czeka Was kilka zmian. Na pewno powinniście mieć regularny kontakt z Waszym lekarzem prowadzącym, stosować zalecone przez niego leki, a także regularnie mierzyć ciśnienie tętnicze. Niebagatelną rolę pełnić będzie również zdrowy styl życia, regularna i dostosowana do Waszego stanu zdrowia oraz wieku aktywność fizyczna, a także zmiana diety i rezygnacja z używek. Niezbędne informacje na ten temat znajdziecie w innych moich artykułach, m.in. „Dieta na nadciśnienie”, „Dieta DASH” czy „Jakie ćwiczenia wykonywać po zawale serca?”. Pamiętajcie też o tym, by szybko reagować na pojawienie się wszelkich niepokojących objawów.
Komentarze